sa\u011fl\u0131kl\u0131<\/strong> bir duygudur. <\/p>\n\n\n\nHer birimiz bir yere kadar \u00f6fke duygusunu ya\u015far ve \u00f6fkenin yans\u0131malar\u0131n\u0131 kendimizde fark ederiz. \u201c\u00c7ok \u00f6fkeliyim\u201d, \u201c\u00d6fkemi i\u00e7imde tutam\u0131yorum\u201d, \u201c\u00d6fkemi kontrol edemiyorum\u201d gibi bir\u00e7ok s\u00f6ylem g\u00fcnl\u00fck hayat\u0131n ak\u0131\u015f\u0131 i\u00e7inde kendine yer bulabilmektedir.<\/p>\n\n\n\n
Peki, bu \u00f6fke duygusu tam olarak nedir ve hangi ko\u015fullar alt\u0131nda, nas\u0131l ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r?<\/p>\n\n\n\n
\u00d6fke, genellikle ho\u015fnut olmad\u0131\u011f\u0131m\u0131z durumlara veya g\u00fcnl\u00fck hayat i\u00e7erisinde kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kan engellere kar\u015f\u0131 y\u00f6neltilen i\u00e7g\u00fcd\u00fcsel<\/strong> bir duygu durumuna kar\u015f\u0131l\u0131k gelmektedir. Bu y\u00f6n\u00fcyle asl\u0131nda hayatta kalmam\u0131z\u0131 sa\u011flayan bir i\u015flevi de bulunmaktad\u0131r. <\/p>\n\n\n\nNas\u0131l ya\u015fam\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmek i\u00e7in bir par\u00e7a korku ve kayg\u0131 gerekiyorsa, bir par\u00e7a \u00f6fke de olduk\u00e7a \u00f6nemlidir. Bu a\u00e7\u0131dan de\u011ferlendirildi\u011finde \u00f6fkeyi yaln\u0131zca olumsuz bir duygu olarak kabul etmemiz tam anlam\u0131yla do\u011fru olmayacakt\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
\u00d6fkeyi olumlu ya da olumsuz bir duygu haline getiren, bu duygunun kontrol edilebilirli\u011fi ve nas\u0131l d\u0131\u015fa vuruldu\u011fu <\/strong>ile ilgilidir. <\/p>\n\n\n\nDaha \u00f6nce de bahsetti\u011fimiz gibi \u00f6fkenin hayatta kalmaya hizmet etmesi y\u00f6n\u00fcyle olumlu bir i\u015flevi bulunmaktad\u0131r; ancak \u00f6fkemizi \u00e7ok yo\u011fun bir bi\u00e7imde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131zda veya kendimiz ya da bir ba\u015fkas\u0131 i\u00e7in tehdit olu\u015fturmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131m\u0131zda ortada bir s\u0131k\u0131nt\u0131 s\u00f6z konusudur.<\/p>\n\n\n\n
Bu tarz bir durum s\u00f6z konusu oldu\u011funda \u00f6fke sa\u011fl\u0131kl\u0131 i\u015flevini kaybetmekte ve \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu<\/strong> ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. Peki, \u00f6fkenin i\u015flevsiz bir boyut kazand\u0131\u011f\u0131 \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu tam olarak nedir?<\/p>\n\n\n\n<\/span>\u00d6fke Kontrol Bozuklu\u011fu Nedir?<\/strong><\/span><\/h2>\n\n\n\n\u201c\u00d6fke, akl\u0131n alevini s\u00f6nd\u00fcren b\u00fcy\u00fck bir r\u00fczg\u00e2rd\u0131r\u201d (Andre Gide)<\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\nYukar\u0131da da bahsetti\u011fimiz gibi \u00f6fke olduk\u00e7a sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir duygu olmakla birlikte e\u011fer \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fundan s\u00f6z ediyorsak, bu durumda ya\u015fan\u0131lan \u00f6fkenin yo\u011funlu\u011fu, \u015fiddeti ve nas\u0131l ifade edildi\u011fi konusunda baz\u0131 s\u0131k\u0131nt\u0131lar oldu\u011fundan bahsedebiliriz.<\/p>\n\n\n\n
\u00d6fke kontrol sorunu veya daha klinik ifadeyle \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu, temelde \u00e7e\u015fitli olaylar veya durumlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ya\u015fan\u0131lan \u00f6fkenin kontrol\u00fcn\u00fc<\/strong> sa\u011flayamama, \u00f6fkenin sald\u0131rganl\u0131\u011fa <\/strong>d\u00f6n\u00fc\u015fmesi ve bir ki\u015finin kendisi ya da bir ba\u015fkas\u0131na fiziki veya s\u00f6zl\u00fc bir bi\u00e7imde zarar verecek tepkilerde bulunmas\u0131 durumlar\u0131na kar\u015f\u0131l\u0131k gelen bir davran\u0131m bozuklu\u011fudur.<\/p>\n\n\n\n\u00d6fke kontrol bozuklu\u011funun temelinde \u00f6fkenin nas\u0131l ifade edildi\u011fi yatmaktad\u0131r. \u00d6fke meydana geldi\u011finde d\u0131\u015fa vurulmas\u0131 gereken bir duygudur; ancak bunun sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir bi\u00e7imde yap\u0131lmas\u0131 gerekmektedir. <\/p>\n\n\n\n
\u00d6fke kontrol bozuklu\u011fu s\u00f6z konusu oldu\u011funda ise \u00f6fkenin sa\u011fl\u0131kl\u0131 d\u0131\u015fa vurumu olduk\u00e7a zordur. B\u00f6yle durumlarda, anl\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 ortaya \u00e7\u0131kabilmekte ve \u00f6fke tehdit edici bir hale b\u00fcr\u00fcnmektedir. Peki, \u00f6fkeyi sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir bi\u00e7imde d\u0131\u015fa vurup vurmad\u0131\u011f\u0131m\u0131z\u0131 nas\u0131l anlar\u0131z?<\/p>\n\n\n\n
Genel ba\u011flamda \u00f6fkenin sa\u011fl\u0131ks\u0131z bir hale b\u00fcr\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ve \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131 i\u015faret eden temel semptomlar; ani \u00f6fke patlamalar\u0131, sinirlilik ve ya\u015fan\u0131lan k\u0131zg\u0131nl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 fiziksel ve duygusal olarak zarar g\u00f6rmeniz veya bir ba\u015fkas\u0131na zarar vermeniz \u015feklinde ifade edilebilir.<\/p>\n\n\n\n
Kendinizi s\u00fcrekli sinirli ve sald\u0131rgan biri olarak tan\u0131ml\u0131yorsan\u0131z, \u00f6fkenizin sizi kontrol etti\u011fini, \u00f6fkelenmeniz sonucu sonradan pi\u015fman olaca\u011f\u0131n\u0131z \u015feyler a\u011fz\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131k\u0131yorsa, \u00f6fkenizin size veya bir ba\u015fkas\u0131na zarar verdi\u011fini, insanlar\u0131 incitti\u011finizi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorsan\u0131z ve \u00f6fkeniz hayat\u0131n\u0131z\u0131, i\u015flevselli\u011finizi, ili\u015fkilerinizi genel anlamda sosyal ya\u015fam\u0131n\u0131z\u0131 etkiliyorsa \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131 s\u00f6yleyebiliriz.<\/p>\n\n\n\n
Peki, \u00f6fkeyi sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir duygu olarak tan\u0131mlam\u0131\u015fken bu duyguyu i\u015flevsiz hale getiren ve \u00f6nceki paragrafta ifade edilen sorunlar\u0131 ya\u015famam\u0131za sebep olan tam olarak nedir? Neden \u00f6fkemizi kontrol etmekte zorlan\u0131r\u0131z? \u00d6fke kontrol bozuklu\u011funun olas\u0131 sebepleri nelerdir?<\/p>\n\n\n\n <\/figure>\n\n\n\n<\/span>\u00d6fke Kontrol Bozuklu\u011fu Sebepleri<\/strong><\/span><\/h2>\n\n\n\n\u201c\u00d6fkenin her zaman bir nedeni vard\u0131r; ama her zaman iyi bir nedeni yoktur\u201d (Benjamin Franklin)<\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n\u00d6fke kontrol bozuklu\u011fundan s\u00f6z etti\u011fimizde bu duruma etki eden tek bir fakt\u00f6r yoktur. \u00d6fkenizi y\u00f6netmekte g\u00fc\u00e7l\u00fck ya\u015faman\u0131z ve bu durumun giderek klinik anlamda bir rahats\u0131zl\u0131\u011fa d\u00f6n\u00fc\u015fmesinde, birbirine kenetlenen bir\u00e7ok \u00f6zellik, olay veya durum etkili olabilmektedir. <\/p>\n\n\n\n
<\/span>\u00c7ocukluk D\u00f6nemi Ya\u015fant\u0131lar\u0131 ve Travmalar<\/strong><\/span><\/h3>\n\n\n\nT\u00fcm duygular gibi \u00f6fkenin de temelleri hayat\u0131n erken d\u00f6nemlerinde at\u0131lmaya ba\u015flamakta ve \u00f6fke kontrol mekanizmas\u0131 bu d\u00f6nem i\u00e7erisinde geli\u015fmektedir. Bu a\u00e7\u0131dan ilk etapta ge\u00e7mi\u015fe bakmak gerekebilmektedir.<\/p>\n\n\n\n
Yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalar \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu s\u00f6z konusu oldu\u011funda aile taraf\u0131ndan yeti\u015ftirilme \u015feklinin \u00f6nemini ortaya koymaktad\u0131r. <\/p>\n\n\n\n
Ailemiz taraf\u0131ndan s\u00fcrekli bir bask\u0131, \u015fiddet ve yarg\u0131lay\u0131c\u0131 bir dille yeti\u015ftirildi\u011fimizde, engellendi\u011fimizde ve kendimizi ifade etmemize izin verilmedi\u011finde bu durumun yans\u0131malar\u0131n gelecekte duygusal tepkilerimizin kontrol mekanizmas\u0131n\u0131 bozarak \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu gibi rahats\u0131zl\u0131klara sebep olabildi\u011fi biliniyor. <\/p>\n\n\n\n
\u201c\u00c7\u00fcnk\u00fc aileden \u00f6\u011frendi\u011fimiz s\u00f6zl\u00fc veya fiziki sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 bir sorun \u00e7\u00f6zme y\u00f6ntemi olarak benimseyebiliyoruz.\u201d<\/em><\/p>\n\n\n\nK\u00f6t\u00fc \u00e7ocukluk deneyimlerimize ek olarak \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131 travmalar\u0131n\u0131n da erken d\u00f6nem \u00f6fke kontrol mekanizmas\u0131n\u0131 bozarak \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu sorunumuza yol a\u00e7abildi\u011fi biliniyor. Yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalar \u00f6zellikle bo\u015fanm\u0131\u015f ebeveynlere sahip olma, s\u00f6zl\u00fc veya fiziki tacize u\u011framan\u0131n \u00f6nemli etkileri oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.<\/p>\n\n\n\n
Tabi ki travmatik duruma maruz kalan her ki\u015finin bu tarz bir sorun ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek do\u011fru olmayacakt\u0131r. Hepimiz \u00e7ocukluk d\u00f6nemi ve sonras\u0131nda bir\u00e7ok olumsuz durumla kar\u015f\u0131la\u015fabiliyoruz; ancak bu \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z anlam\u0131na gelmiyor. Yine de travmatik ya\u015fant\u0131lar bozuklu\u011fun \u00e7ok fakt\u00f6rl\u00fc k\u00f6keninde dikkate al\u0131nmas\u0131 gereken bir durum olarak nitelendiriliyor.<\/p>\n\n\n\n
<\/span>D\u0131\u015flanm\u0131\u015fl\u0131k Duygusu<\/strong><\/span><\/h3>\n\n\n\nHayat\u0131m\u0131z\u0131n bir d\u00f6neminde hepimiz bir yere kadar d\u0131\u015flanm\u0131\u015fl\u0131k duygusu ya\u015fam\u0131\u015fs\u0131zd\u0131r. Her birimiz i\u00e7in bunun derecesi farkl\u0131d\u0131r. Ayr\u0131ca bu d\u0131\u015flanm\u0131\u015fl\u0131k duygusunun yans\u0131malar\u0131 da hepimizde farkl\u0131 olabilmektedir. Ancak d\u0131\u015flanm\u0131\u015fl\u0131k duygusunun bir\u00e7o\u011fumuz i\u00e7in k\u00f6t\u00fc bir anlam ta\u015f\u0131yabilece\u011fi de bir ger\u00e7ektir.<\/p>\n\n\n\n
Bu a\u00e7\u0131dan, d\u0131\u015flanm\u0131\u015fl\u0131k duygusu ya\u015fayan insanlar\u0131n \u00f6fke kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n zarar g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc \u00f6\u011frenmeniz \u015fa\u015f\u0131rt\u0131c\u0131 olmayacakt\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
Ara\u015ft\u0131rmalar d\u0131\u015flanm\u0131\u015fl\u0131k duygusu ya\u015fayan insanlar\u0131n gergin, sinirli bir ruh haline sahip oldu\u011funu ve \u00f6fkesini daha \u00e7ok d\u0131\u015fa vurdu\u011funu g\u00f6stermektedir. Bu durum sonucunda zamanla \u00f6fke kontrol mekanizmas\u0131 i\u015flevini kaybetmekte ve \u00f6fke kontrol bozuklu\u011fu sorunu ortaya \u00e7\u0131kabilmektedir. <\/p>\n\n\n\n
B\u00fct\u00fcn bunlar dikkate al\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda d\u0131\u015flanm\u0131\u015fl\u0131k duygusu ya\u015famak, \u00f6fke kontrol bozuklu\u011funun en \u00f6nemli sebeplerinden biri olarak g\u00f6r\u00fclmektedir.<\/p>\n\n\n\n
<\/span>Beyin Kaynakl\u0131 Fakt\u00f6rler<\/strong><\/span><\/h3>\n\n\n\nAilesel durumlar veya \u00e7evresel fakt\u00f6rler d\u0131\u015f\u0131nda genetik ve beyin kaynakl\u0131 bir\u00e7ok fakt\u00f6r\u00fcn de \u00f6fke kontrol bozuklu\u011funun geli\u015fiminde rol oynad\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. <\/p>\n\n\n\n
\u00d6rne\u011fin, mutluluk hormonu olarak bildi\u011fimiz \u201cserotonin\u201din normal miktarda salg\u0131lanmamas\u0131 veya beyinde dengesiz da\u011f\u0131l\u0131m\u0131, duygular\u0131n kontrol mekanizmas\u0131na zarar verebilmektedir. Bu a\u00e7\u0131dan hormonal dengesizli\u011fi \u00f6fkemize sebep olan bir fakt\u00f6r olarak kabul edebiliriz.<\/p>\n\n\n\n
E\u011fer serotonin oran\u0131n\u0131 dengesizle\u015ftiren fizyolojik bir rahats\u0131zl\u0131k veya sorun ya\u015f\u0131yorsan\u0131z; \u00f6fkenizi kontrol etmek de zorlan\u0131yor olabilme ihtimaliniz olduk\u00e7a y\u00fcksektir.<\/p>\n\n\n\n
Bazen de epilepsi\/sara krizi gibi beyin kaynakl\u0131 baz\u0131 rahats\u0131zl\u0131klar bu davran\u0131\u015fsal bozuklu\u011fun geli\u015fimine katk\u0131da bulunabilmektedir.<\/p>\n\n\n\n
\u00d6zellikle epilepsi hastalar\u0131n\u0131n ya\u015fad\u0131klar\u0131 krizlerin baz\u0131lar\u0131n\u0131n bay\u0131lmalarla de\u011fil de \u00f6fke patlamalar\u0131 ile seyretti\u011fi bilinen bir ger\u00e7ektir. Bu patlamalar da di\u011fer risk fakt\u00f6rleri ile birlikte giderek klinik anlamda bir davran\u0131m bozuklu\u011fu halini almaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n
<\/span>Ruhsal Sa\u011fl\u0131k Sorunlar\u0131<\/strong><\/span><\/h3>\n\n\n\nYap\u0131lan baz\u0131 ara\u015ft\u0131rmalar \u00f6fke kontrol bozuklu\u011funun \u00e7e\u015fitli ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 problemlerinin bir sonucu olarak da ortaya \u00e7\u0131kabilece\u011fini g\u00f6stermektedir. <\/p>\n\n\n\n
Kayg\u0131 bozukluklar\u0131, duygu durum bozukluklar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli t\u00fcrden ki\u015filik bozukluklar\u0131n\u0131n (anti sosyal ki\u015filik bozuklu\u011fu veya s\u0131n\u0131rda ki\u015filik bozuklu\u011fu gibi) \u00f6fke kontrol mekanizmas\u0131na zarar verebildi\u011fi bilinmektedir.<\/p>\n\n\n\n
Her ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 sorunu ya\u015fayan ki\u015finin de \u00f6fke kontrol problemi ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek do\u011fru olmayacakt\u0131r; ancak ba\u015fta duygu durum bozuklu\u011fu olmak \u00fczere bir ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 sorunu tan\u0131s\u0131 alm\u0131\u015fsan\u0131z, bunun \u00f6fke kontrol problemine katk\u0131da bulunma ihtimali olduk\u00e7a y\u00fcksektir.<\/p>\n\n\n\n
\u00d6fke kontrol bozuklu\u011fu\/\u00f6fke kontrol sorunu <\/strong>nedir ve olas\u0131 sebepleri nelerdir\u00a0sorusunu yan\u0131tlad\u0131ktan sonra arzu ederseniz \u015fimdi de \u00f6fke kontrol bozuklu\u011funun tedavi s\u00fcrecini birlikte inceleyelim.<\/p>\n\n\n\n <\/figure>\n\n\n\n